1. Көҙ миҙгеле.

  Көҙ миҙгеле күренештәрен тасуирларға өйрәтегеҙ

  Һөйләм төҙөү (һорауға тулы яуап биреү күнекмәләре үткәрегеҙ)

  "Тышта ниндәй көн?" Әгәр көҙ көнө ямғыр яуһа, тышта ниндәй көн? - ямғырлы,... ел өрһә - елле, томан булһа - ... ҡояш - ..., һ.б.

  Уйындар уйнағыҙ:

  *"Киреһен әйт"

     Күңелле көн - бойоҡ көн

     Аяҙ көн - болотло көн

     Иртә көҙ - ...

     Һыуыҡ көн - ...

  *"Бер һәм күп" Япраҡ - япраҡтар, ямғыр - ..., болот - ...., уңыш - ..., кейем - ..., бәшмәк - ... һ.б.  

  Йомаҡтар ятлағыҙ.

   - Ағастарҙан һарғайып,

     Япраҡтар ергә төшә.

     Баландар ҡыҙарып бешә, -

     Был ниндәй ваҡыт етә. (Көҙ)

   - Күктән килде, ергә китте. (ямғыр)

     Аяҡһыҙ ҡулһыҙ - тәҙрә ҡаға. (ел)

     Көндөҙ йоҡлай, төндә илай. (ысыҡ)

  Көҙ миҙгеленә сериялы һүрәттәр буйынса хикәйә төҙөгөҙ (Бәйләнешле телмәр ) 

     Һүрәттәрҙе эҙмә-эҙлекле теҙеп, һәр бер һүрәткә һөйләм әйтеп хикәйә төҙөгөҙ.

  2. Емештәр

    Бала менән емештәрҙең һүрәттәрен ҡарағыҙ

     Уларҙы төркөмләргә өйрәтегеҙ (уйындар бите - "Бер һүҙ менән әйт" уйынын уйнағыҙ)

     "Ниндәй һүт?", "Ниндәй варенье?" уйынын уйнағыҙ (Алма һүты, алма вареньеһы)

     "Уңыштарҙы йый" уйынын уйнағыҙ (уйындар бите)

     "Бер һәм күп" Бер алма - күп лмалар,бер груша - күп ...һ.б.

      Емештәрҙең атамаларында А өнө булған һүҙҙәрҙе әйтеп сыҡ: банан, алма, ... һ. б.    

      Йомаҡтар ятлағыҙ: Ҡыҙарып беште, ергә төштө (алма), "Алма" тиһәң, алалар. Нимә һуң ул, балалар? (алма),  ... һ.б.

  3. Башҡортостан

     Башҡортостан Республикаһының дәүләт билдәләре менән таныштырығыҙ: гимн, герб, флаг.

     Герб түңәрәк формаһында, уның сите ҡусҡар - башҡорт орнаменты менән уратып алынған.

     Гербтың уртаһында Салауат Юлаев һәйкәле төшөрөлгән.

     Һәйкәл  ҡалҡып килгән ҡояш фонында урынлашҡан.Аҫта ҡурай сәскәһе, милли музыка ҡоралы.

     Гербтың иң аҫтында Башҡортостан флагы төшөрөлгән һәм .башҡортостан тип яҙылған.

     Башҡортостанда ниндәй ҡалалар, йылғалар бар? (Өфө, Сибай, Баймаҡ, ...һ.б, ағиҙел,төйәләс, һаҡмар, ... һ.б)

     Башҡортостан тураһында мәҡәл:

      *Иле юҡтың, теле юҡ.

      *Тыуған илдән туйған юҡ.

        шиғыр ятлап ишетерегеҙ

                                                            Башҡортостан.

                                                     Башҡортостан -  һин беҙҙең

                                                     Тыуған, үҫкән илебеҙ.

                                                     Беҙгә икмәк, һөт биргән,

                                                     Һыуын эскән еребеҙ

    

    4 Беҙҙең ҡала

       Беҙҙең йәшәгән ҡала менән таныштырығыҙ.

       * Ҡаланың урамдар исеме, йорттары,биналар, (балалар баҡсалары исемдәре, театрҙар, музейҙар... һ.б.) иҫтәлекле урындар,

          һәйкәлдәр, парктар, ... һ.б.

       * Ҡала тураһында шиғыр ятлағыҙ.

                               Тыуған ҡалам

                         Күк Ирәндек итәгендә

                         Сәскә ата бер ҡала,

                         Ул ҡала - минең төйәгем -

                         Сибай тип атала.

                                (Сулпан Ишмуратова)

     5 Йәшелсәләр

         Бала менән йәшелсәләр һүрәттәрен ҡарағыҙ

         Уларҙы төркөмләргә өйрәтегеҙ (уйындар бите - "Бер һүҙ менән әйт" уйынын уйнағыҙ)

        "Уңыштарҙы йый", "Дүртенсе артыҡ", "Йәшенмәк" уйындарын уйнағыҙ (уйындар бите)

        "Бер һәм күп" Бер ҡыяр - күп ҡыярҙар,бер кишер - күп ...һ.б.

         Йәшелсәләрҙең атамаларында А һәм Ә өнө булған һүҙҙәрҙе әйтеп сыҡ: ҡабаҡ, борсаҡ, ... һ.б. кәбеҫтә, керән, ... һ. б.    

         Йомаҡтар ятлағыҙ:

         Ер аҫтында алтын ҡаҙыҡ (кишер)                     Ҡат - ҡат тунлы,

         Тәҙрәһе юҡ, ишеге юҡ,                                       Ҡарыш буйлы (кәбеҫтә)

         Есе тулы халыҡ (ҡыяр)                                      

         Үҙе һимеҙ - майы юҡ,

         Тиреһе ҡалын - йөнө юҡ. (шалҡан)

     6 Бәшмәктәр

       Бәшмәктәрҙе атап әйтергә, төркөмләргә өйрәтегеҙ. Бала менән бергә бәшмәк һүрәттәрен ҡарағыҙ 

        Бәшмәктәрҙең ағыулы булыуҙары, организымға зыян килтереүҙәрен аңлатығыҙ.

        Уйындар уйнағыҙ:

        "Кем күберәк " Бәшмәктәрҙең исемдәрен ярышып әйтәбеҙ

        "Таны - әйт" Бәшмәктәрҙең исемдәрен әйтмәйенсә тасуирлап һөйләгеҙ. Бала ниндәй бәшмәк тураһында һүҙ барғанын әйтергә тейеш 

       "Өсөнсө артыҡ" Аҡ бәшмәк,ҡайын бәшмәге,тырҡыш.

                                    Баллы бәшмәк, майлы бәшмәк, ағыулы бәшмәк.

                                    Тырҡыш, ағыулы бәшмәк, уҫаҡ бәшмәге.

     7 Һауыт - һаба

      Һауыт – һабаларҙы атап әйтергә, уларҙың өлөштәрен, оҡшашлығын һәм айырмаһын таба белергә, дөйөмләштерергә өйрәтеүҙе дауам итегеҙ. Исемдәрен

      эйәлек һәм төп килештәрҙә, күплектә барлыҡҡа килеүен ҡабатлағыҙ (ҡалаҡ, ҡалаҡтар, күп ҡалаҡтар).   

      Йомаҡтарҙың яуабын тап.

      Үҙем ашамайым,                                       Бәләкәй генә аҡ килен,

       Кешеләрҙе ашатам. (Ҡалаҡ).                  Йүгерә - йүгерә ҡунаҡ һыйлай (Сәйнүк)

       Аяғы бар – атламай,

       Ҡолағы бар – ишетмәй,

       Тауышы бар –һөйләшмәй. (Самауыр)

      Уйындар уйнағыҙ:

      * «Һауыт-һаба магазины». Һауыт-һабаларҙы һанап һатып алыу.

      *  "Кем күберәк " Һауыт һабаларҙың исемдәрен ярышып әйтәбеҙ

      * "Һаран" - күнегеүе. Һуыт һабалар һинеке икән тип күҙ алдына килтер һәм һорауға яуап бир: Кемдең ҡалағы? (Минең ҡалағым) һ. б.

      * "Бер һәм күп" Миндә бер сынаяҡ, ә магазинда күп сынаяҡтар...һ.б

    8 Тән өлөштәре

      Кешенең тән өлөштәрен атап әйтергә өйрәтеүҙе дауам итегеҙ. Уң һәм һул яҡты белдереүҙе нығытығыҙ (уң ҡул менән һул ҡолаҡты, уң күҙҙе, аяты тот)

      йәки  киреһенсә ҡабатлағыҙ һәм нығытығыҙ.

      «Мин башлайым, ә һин әйтеп бөтөр» - күнегеүе

      Баш менән нимә эшләйбеҙ? –уйлайбыҙ

      Ҡолаҡ - … тыңлайбыҙ, ишетәбеҙ,

      Танау - … тын алабыҙ, ...

      Ауыҙ - … ашайбыҙ, эсәбеҙ, ...

      Ҡул - ... алабыҙ, тотабыҙ, тейәбеҙ, ...

      Аяҡ -  … атлайбыҙ, йүгерәбеҙ, ...

     Йомаҡтарҙы ятлағыҙ

      Бер әсәлә биш балаә(Бармаҡтар)

      Ике ағай йәнәшә бара,

      Бер – береһен уҙыша бара (Аяҡтар).

      Берәү һөйләй,

      Берәү тыңлай,

      Икеһе ҡарап тора. (Тел, ҡолаҡ, күҙ).

      Теше күп ашамай  (Тараҡ).

      Уйын "Бында нимә артыҡ?" Балаға тән өлөштәре буйынса һүҙҙәр теҙмәһе әйтегеҙ һәм бер артыҡ һүҙ ҡыҫтырығыҙ. Бала ул һүҙҙе табып, ни өсөн артыҡ

      икәнен аңлатырға тейеш (Ҡолаҡ, танау, күҙ, күҙлек)

    9 Кейемдәр

       Кейемдәрҙең атамалары менән таныштырыуҙы дауам итегеҙ. "Кейемдәр" төркөмләү һүҙен телмәрҙә нығытығыҙ.

       Бала кейемдәрҙең өлөштәрен атап әйтһен (ең, яға, итәк, билдек, кеҫә, балаҡ, ... һ. б)

       Кейемдәрҙе кеше тәрбиәләнгәндә (нимә эшләй?) һорауына яуаб биреп һөйләм төҙөгеҙ.

       «Һатыусы һәм һатып алыусы» уйынын уйнау

        Мин күлдәк һатып алам, сөнки миңә ... (ниндәй? ҡыҙыл, матур, ҡыҫҡа, яңы, биҙәкле…) күлдәк оҡшай.

        «Дүртенсе артыҡ?» (Ни өсөн?)

        Туфли, сандалии, быйма, салбар.

        Майка, футболка, юбка, кроссовка.

        Комбинезон, пальто, плащ, куртка.  

       «Киреһен әйт» уйынын уйнау.

         Пальто оҙон, ә куртка … ,

         Футболка аҡһыл, ә плащ … ,

         Салбар бысраҡ, ә күлдәк … ,

         Майка яңы, ә нәски … .

    10 Аяҡ кейемдәре.

         Бала менән аяҡ кейемдәр һүрәттәрҙе ҡарағыҙ. Аяҡ кейемдәренең исемдәре менһн таныштырығыҙ. "Аяҡ кейемдәре" төркөмләүсе һүҙ менән

         һүҙлекте байытығыҙ. Күп мәғәнәле һүҙ менән таныштырығыҙ, айырмаһын аңлатығыҙ (Тел)

       «Күп – бер» уйынын уйнау

       Итек – итектәр                     Тапочка - ….

        Сандали – сандали0ар        Кеда - ….

        Быйма – быймалар              Калуш - …

        Туфли – туфлилар               Крассовка - …

        Бирелгән һүҙҙәр менән һөйләм төҙө.

        Итек, кейәм, мин, ҡыш.

        Әсәй, туфли, матур, бар.

        Ботинка, атай, бау, бәйләй.

       «Дауам ит»

       Магазинда аяҡ кейемен һатыусы….. (нимә эшләй? таба, һата ...)

       Аяҡ кейемен кеше тәрбиәләгәндә …( нимә эшләй? таҙарта, йыуа, кремләй, киптерә ...)

    11 Ҡыш

         Бала менән ҡыш миҙгеленең айҙарын ҡабатлағыҙ, тәбиғәттәге үҙгәрештәрҙе күҙәтегеҙ.Ҡышҡы кейемдәрҙе, аяҡ һәм баш кейемдәренең 

         исемдәрен нығытығыҙ.

        "Киреһен әйт" уйыны. Һөйләмдәрҙе төҙөп бөт.

        Йәйен көндәр эҫе, ә ҡышын һыуыҡ.

        Йәйен ҡояш яҡты, ә ҡышын ...

        Йәйен көн оҙон, ә ҡышын ...

        Ҡар йомшаҡ, ә боҙ ...

        Һөйләмдәрҙе төҙәйт.

        Балалар, шыуалар, сана.

        Йомшаҡ, төшә, ҡар бөртөктәре. ҡына.

        Балалар, эшләйҙәр, ҡар бабай.

        Йомаҡтарҙы сисегеҙ.

        Аҡ бабай, аҡ бабай,                               Урманда айыу олой. (Буран)

        Аҡ туныңды ҡаҡ бабай (Ҡыш)            Ҡышын да, йәйен дә йәм йәшел. (Шыршы)

        Аяғы юҡ, ҡулы юҡ,                               Үкерә лә ҡотора,

        Үҙе һүрәт төшөрә. (Һыуыҡ)                 Бөтә ерҙе тултыра. (Буран)

        Утта янмай, һыуҙа баимай.

        Тышта таш була.

        Өйгә игһә һыу була. (Боҙ)

        Шиғырҙы уҡып ишеттерегеҙ.

                      Декабрь.

       Ҡыш бабайҙа, декабрь ҙа уңғандар

       Аҡ тундарын кейеп алған булғандар.

       Ергә ҡарҙы йондоҙ итеп һптеләр.

       Яңы йылды ҡаршыларға киттеләр.

                                                     Г. Юнысова

   12 Ҡырағай хайуандары

         Бала менән һүрәттәр ҡарағыҙ.Ҡыр хайуандарының исемдәрен атап әйтергә һәм төркөмләргә өйрәгегеҙ.

         Ҡыр хайуандарының кәүҙә өлөштәрен атап әйтһен (кәүҙөһе, башы, ҡойроғо, тояғы, тәпәйе, мөгөҙө һ.б.)

         "Тыңла, таны, әйт" уйынын уйнағыҙ.

          Ҙур кәүҙәле, тайыш табан, урбатшаһы - ...?

          Хәйләкәр, алдаҡсы, шуҡ, шыма - ... ?      

          Бәләкәй, ялбыр ҡойроҡло, бумала ҡолаҡлы - ...  ?

          Оҙон ҡолаҡлы, ҡыҫҡа ҡойороҡло, ҡурҡаҡ йөрәкле - ...?

          "Дүртенсе артыҡ"уйыны

          Ҡуян, төлкө, айыу, бесәй;

           Бесәй, эт, кәзә, терпе;

           Мышы, тейен, бүре, һарыҡ;

           Болан, йомран, юлбарыҫ, эт.

           Ҡырағай хайуандар тураһында йомаҡтарҙы сисегеҙ

           Эй тырыша - кәрәк түгел                         Ҡылый күҙ, оҙон ҡолаҡ,

           Сәтләүектең орлрғо.                                 Баҡсаны үтмәй урап,

           Өйө ағас ҡыуышында,                              Һайлап. кишер кимерә,

           Көлтә ҙурлыҡ ҡойроғо. /тейен/               Бигерәк шәп йүгерә. /ҡуян/

           Йөрөмәй ул урманда,                               Энәләрен үҙендә

           Ҡышын йоҡлай урманда.                        Текмәһә лә йөрөтөр

           Йәйен солоҡ "таҙарта"                             Яҡын килһәң - йомарлана,

           Еләктелә ярата. /айыу/                             Киткәнеңде көтәлер. /терпе/

     13 Ҡышлаусы ҡоштар

           Бала менән һүрәттәрҙе ҡарағыҙ. Ҡышлаусы ҡоштарҙың исемдәре менән таныштырығыҙ.

           "Ҡышлаусы ҡоштар" төркөмләү һүҙен телмәрҙә нығытығыҙ.

           Ҡоштар нисек тауыш бирәлә?

           Һайыҫҡан - шыҡырыҡлай

           Күгәрсен - гөрөлдәй

           Өкө - уфылдай
           Тумыртҡа - туҡылдай

           "Нимә эшләй" һорауына яуаптар тап
           Һайыҫҡан  "Нимә эшләй" - оса, һикерә, ҡанат ҡаға, сүпләй, эсә, соҡой, суҡый, шыҡырыҡлай, ...һ.б.

           Күгәрсен "Нимә эшләй" - гөрөлдәй, оса, атлай, эҙләй, һикерә, ...һ.б.

          "Дүртенсе артыҡ" уйынын уйнау.

          Күгәрсен, турғай, һайыҫҡан, күркә         

          Һандуғас, ҡарлуғас, турғай, кәкүк.

          Ҡаҙ, һайыҫҡан, тауыҡ, әтәс.

          Өкө, ҡыҙылтүш, ала ҡарға, тумыртҡа.

          Бәйләнешле телмәр битендә "Телмәр үҫтереү өсөн сюжетлы һүрәттәрҙәге"

          "Ҡышлаусы ҡоштар" һүрәт буйынса бәйләнешле хикәйә төҙөп һөйләгеҙ.

     14 Яңы йыл байрамы

          Ҡыштың иң матур - Яңы йыл байрамы менән йылдың яңынан башлауын аңлатыу.

          Йылдың айҙарын нығытыу. Байрамды нисек кешеләр ҡаршы алыуҙарын, ҡыш бабайҙың килеүен һөйләү.

          Шиғырҙы бала менән тасури, дөрөҫ, һәр бер өнгә иғтибар итеп ятлатыу.

         Ҡыш бабай ниндәй? (йомарт, ҡарт, һаҡалы, яҡшы…һ.б.)

         Ҡарһылыу - …

        «Шыршыны биҙә» уйынын уйнау. Уйынсыҡты эләм өҫкә, ...( аҫҡа, уртаға, ергәһенә, араһына)

        «Киреһенсә әйт» уйыны

         Бейек – тәпәш,            матур -…       ҡарт -…

         Насар – яҡшы,            уҫал -…          йомарт-…

         Күңелле -…                 шәп -…. 

     15 Йорт хайуандары

          Бала менән һүрәттәр ҡарағыҙ. Йорт хайуандарын һәм уларҙың балаларын  атап әйтегеҙ."Йорт хайуандары" төркөмләү һүҙен телмәрҙә нығытығыҙ.

          Уларҙың нимә менән туҡланыуҙары һәм кешегә ниндәй файҙа килтереүҙәре тураһында һөйләгеҙ.   

          Ҡырағай хайуандар тураһында йомаҡтарҙы сисегеҙ

          Йомаҡ әйтәм, йомаҡ әйтәм,
          Уны сискән сос булыр,
          Сисәлмәгән тик торор.
          Һаҡалы бар - бабай түгел, 
          Бер кемгә лә ағай түгел. 
          Тәү ҡарашҡа меҫкен, өтөк, 
          Үсектерһәң - китә төкөп. /кәзә/

          Шып-шым баҫып йөрөй ул,
          Сысҡандарҙы тота ул.
          Һөт эсә лә рәхәтләнеп,
          Мейес башында ята ул. /бесәй/
          Йылыта, кейендерә, 
          Әҙәмде һөйөндөрә. /һарыҡ/
          Дүртәүҙер аяғы, 
          Ҡайсылай ҡолағы, 
          Таштан ҡаты тояғы. /ат/
          Ҡойроғо уралған, теле һалынған. /эт/
          Һабан да түгелмен – һөрөргә яратам. /сусҡа/
          Ҡуян ҡолаҡлы, ат тояҡлы. /ишәк/
         "Бер һүҙ менән әйт", "Дүртенсе артыҡ" дидактик уйынын уйнағыҙ (Уйын битен ҡарағыҙ)

          Схема ярҙамында һыйыр һәм сусҡа тураһыда һөйләм төҙөгөҙ (Бәйләнешле телмәр битен ҡарағыҙ) 

          Сюжет һүрәт буйынса бәйләнешле хикәйә төҙөп һөйләгеҙ 
     16 Йорт ҡоштары

         Бала менән һүрәттәрҙе ҡарағыҙ. Йорт ҡоштарҙың исемдәрен нығытығыҙ.

         "Йорт ҡоштары" төркөмләү һүҙен телмәрҙә нығытығыҙ.

          Уларҙың нимә менән туҡланыуҙары һәм кешегә ниндәй файҙа килтереүҙәре тураһында һөйләгеҙ.  

          "Нимә нисек ҡысҡыра?"

          Ҡаҙ - ҡанҡылдай,

          Өйрәк - баҡылдай,

          Себеш - сипелдәй,

          Әтәс - ҡысҡыра,

          Тауыҡ - ҡытҡылдай.

          "Балаларын әйт" - йорт ҡоштарының балаларын атап әйтеү.

          Тауыҡтың нимәһе бар? - себеше.

          Ҡаҙҙың, өйрәктең, күркәнең - бәпкәһе,

          Йомаҡтарҙы ҡой һәм яуабын сис.

          Һыуҙа йыуынып алды,
          Өҫтө ҡоро ҡалды. /ҡаҙ/
         Таң атмаҫ борон уяна,
         Ҡанат ҡаға, талпына,
       - Килтере-е-е-п би-и-и-р!- тиеп һөрән һала,

         Баҫып кәртә башына. /әтәс/
         Ҡыт-ҡыт-ҡыт-ҡыт-ҡыт итә,

         Килгәнебеҙҙе көтә,
         Йомортҡаны алығыҙ! – тип,
         Ул беҙгә хәбәр итә. /тауыҡ/

         Башы тараҡ, ҡойроғо ураҡ,
         Ҡысҡыртып борғоһон, уята барыһын. /әтәс/
         Оса лап-лап, төшә лап-лап,
         Йөҙә шәп-шәп, йөрөй саҡ-саҡ,
         Әкрен атлап, кейеҙен ҡаплап. /өйрәк/
         Гөбөр-гөбөр гөбөрә, ҡыҙыл күрһә, ҡабара. /күркә/

    17 Йорт йыһаҙы

        Бала менән йорт йыһаҙдары һүрәттәреен ҡарағыҙ, исемдәрен атап әйтеп нығытығыҙ. Телмәрҙә "йорт йыһаҙы" төркөмләү һүҙен нығытығыҙ

        Уларҙы йоҡо бүлмәһенә, аш бүлмәһенә, ҡунаҡ бүлмәһенә бүлеп сығығыҙ.

        Өҫтөндә, аҫтында, артында, эргәһендә, алдында, һүүҙҙәрен ҡулланып һөйләмәр төҙөгөҙ.

        Уйындар уйнағыҙ:

        «Дүртенсе артыҡ?» (Ни өсөн?)

        Өҫтәл, крауат, кресло, китап;

        Тахта, диван, ултырғыс, телевизор;

        Шкаф, кәштә, бүкән, тәҙрә;

        «Һүҙҙе биҙә» 
        Балаға өйрәнелгән тема буйынса бер һүҙ әйтегеҙ, ә бала ошо һүҙгә ҡарата мәғәнә яғынан тура килгән сифаттар, билдәләр һайлай (ултырғыс, ул ниндәй? 

        Йомшаҡ, ҙур, еңел, матур, ... һ.б.). 
       "Тыңла - уйла - таны" 
        Балаға "йорт йыһаҙының"исемдәрен әйтмәйенсә тасуирлап һөйләгеҙ. Бала нимә тураһында һүҙ барғанын әйтергә тейеш

        (Ул төрлө төҫтә була, ҙур, матур, ауыр, тотҡалары бар, тартмалары була, кеем һалалар– кеем шкафы). 
   18 Уйынсҡтар   

        Уйынсыҡтарҙы атап әйтеүҙе, дөйөмләштрерүҙе нығытығыҙ.

        Исемдәрҙе кесрәйтергә /яратыу формаһы/ өйрәтеүҙе дауам итегеҙ

        Алдында, артында, аҫтында, өҫтөндә һүҙҙәрен ҡулланып туп тураһында һөйләмдәр төҙөгөҙ.

        Уйынсыҡтарға һаҡсыл ҡараш тәрбиәләгеҙ.

        Телмәр үҫтереү өсөн сюжетле һүрәтәр араһындағы серия һүрәт "Ҡыҙ менән ҡурсаҡ"

        буйынса бәйләнешле хикәйә төҙөп һөйләгеҙ. Бәйләнешле телмәр битен ҡарағыҙ. 

        Бәйләнешле телмәр битендәге алгоритм өлгөһе буйынса бер уйынсыҡ тураһында баланан һөйләтегеҙ 

    19 Минең атайым

        Баланы һорауҙарға тулы яуап бирергә өйрәтеүҙе дауам итегеҙ.

        Атайыңдың исеме нисек?, Атайың ҡайҙа эшләй?, Атайың тураһында ниндәй яҡшы һүҙҙәр әйтә алаһың? (эшһөйәр, ышаныслы, көслө, изге күңелле,

        шаян, батыр, аҡыллы ... һ. б.)

        Өйҙә ниндәй эште тик атайҙар ғына эшләй? (Утын яра, саң һурҙыра, ...һ. б.)

        Мәҡәлде ятлағыҙ "Инәле бала - иркәле, аталы бала - арҡалы", "Атанан күргән уҡ юнған, әсәнән күргән тун бескән"

        Атай тураһында шиғыр уҡып ишетерегеҙ һәм аңлатығыҙ.

                   АТАЙЫМ
                  Атайым минең
                  Бигерәк көслө.
                  Белмәгән эше
                  Юҡтыр ҙа төҫлө.
                  Бесән кәбәнләй,
                  Утынын яра.
                  Трактор ватылһа,
                  Тик үҙе ҡарай.
                  Атайым кеүек
                  Иртә торормон,
                  Төрлө һөнәргә
                  Эйә булырмын  (Ф.Хөснөтдинова)

    20 Хәрби һөнәрҙәр.

        Хәрби һөнәрҙәр тураһында һүрәттәр ҡарағыҙ. Хәрби һөнәрҙәрҙең атамаларын нығытығыҙ һәм аңлатығыҙ;

        моряк, танкист, пограничник, осоусы, ракетчик,  ...

        Моряктар  һыуҙа ил сиген һаҡлайҙар. Летчиктар күк йөҙөндә ил сиген һаҡлайҙар. Пограничниктар, танкистар ҡоро ерҙә ил сиген һаҡлайҙар  ... һ. б.

        "Бер - күп" уйынын уйнағыҙ.

        Моряк - моряктар.

         Ракетчик - ...

         Летчик - ...

         Танкист - ...

       "Дауам ит" уйынын уйнағыҙ.

         Летчик самалетта ... (оса)

         Моряк карабльда ...

         Ракетчик ракетаны ...

         Пограничник ил сигендә һаҡта ...

         Армия беҙҙең тыныслыҡты ...

    21 Яҙ миҙгеле

         Бала менән яҙ миҙгеленең айҙарын ҡабатлағыҙ, тәбиғәттәге үҙгәрештәрҙе күҙәтегеҙ. Яҙғы кейемдәрҙе, аяҡ һәм баш кейемдәренең 

         исемдәрен нығытығыҙ

         Һөйләмдәрҙе төҙөп бөт.

         Яҙ миҙгелендә көндәр оҙоная, ә төндәр ... (ҡыҫҡара)

         Яҙғыһын ҡояш нурҙарын нығыраҡ ... (һибә)

         Балалар кәмәләр .... (йөҙҙөрәләр)

         Ҡоштар йылы яҡтан ... (ҡайталар)

         Яҙ миҙгеле тураһында йомаҡтарҙы сисегеҙ һәм ятлағыҙ.

         Аҡ юрғанын ташлай, 
         Һыртын аса башлай. /яҙ/ 
         Ҡара мыйыҡлы еҙнәм 
         Һағынып-һағынып килгән. /яҙ/ 

         Аҡ юрғаным алып ҡуйҙым, 
         Йәшел юрғаным йәйеп ҡуйҙым. /яҙ/ 
        "Яҙ” темаһына бәйләнешле хикәйә төҙөгөҙ. ( бәйләнешле телмәр битендәге алгоритм буйынса) 

         Шиғыр уҡып ишеттерегеҙ һәм аңлатығыҙ

         ЯҘҘЫҢ БЕР КӨНӨ 
         Ҡояш бер ҡараһа, 

         Ҡар ирей, ҡар бөтә. 
         Бөрөләр тулышып, 
         Яҙ көтә, наҙ көтә. 
         Тамсылар суп та суп 
         Ер битен үбәләр. 
         Ҡарҙарҙан арынып 
         Боҫ(о)рай түбәләр. 
         Тереклек донъяһы 
         Уянып шатлана. 
         Күңелдә яҙғы көн 
         Гел шулай һаҡлана. (Ә.Әсәҙуллина): 

    22 8 март байрамы. Халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар байрамы

          Бала менән төрлө һүрәттәр ҡарағыҙ, һүрәтләү хикәйәһен дөрөҫ һөйләмдәр менән төҙөргә өйрәтеүҙе дауам итегеҙ;

          һүҙҙәҙе асыҡ, таҙа, дөрөҫ итеп әйтеүҙе талап итегеҙ.

          Байрам тураһында әңгәмә үткәрегеҙ.

          Һигеҙенсе Март - халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар байрамы. Ҡыҙҙарҙы, әсәйҙәрҙе, өләсәйҙәрҙе, апайҙарҙы хөрмөт

          итә торған көн. Бүләктәр бирергә, тыңларға, ярҙам итергә, яратырға, шулай уҡ яғымлы һүҙҙәрҙе әйтергә онотмаҫҡа кәрәк.

          Яғымлы һүҙҙәр: матур, шат күңелле, изге , һөйөкле, шат йөҙлө, ихлас йөрәкле, сибәр, уңған, алтын ҡуллы ... һ. б.  

          Шиғырҙы уҡып ишетерегеҙ һәм аңлатығыҙ.

         ҠӘҘЕРЛЕ БАЙРАМ
         Әсәйҙәр байрамы етте,
         Һигеҙенсе март бөгөн.
         Йылмайған ҡояш яҡтырта
         Илемдең аяҙ күген.
         Иң тәүге нәфис сәскәләр
         Әсәйҙәр өсөн үҫкән.
         Яҙғы моңдар, таңғы нурҙар
         Шул сәскәләргә күскән.
         Юҡ әсәнән бөйөгөрәк,
         Изге, ҡәҙерле исем.
         Шуға әсәйҙәр байрамы –
         Байрам бөтәбеҙ өсөн. (Г.Юнысова)

​